મહત્વાકાંક્ષા…

        એક વાર્તા.

       

        સ્કૂલમાંથી નીકળ્યા બાદ છૂટા પડી ગયેલા ચાર મિત્ર, લગભગ ત્રીસ વર્ષ બાદ ભેગા થયા. વાતો કરવામાં, પોતપોતાની જીવનકથની કહેવામાં, સાંભળવામાં કલાકો વીતી ગયા. એમાંથી એક જણ ઊભો થઇને ટોઇલેટ ગયો.

        પાછળ રહેલા ત્રણ જણે પોતપોતાનાં બૈરીબચ્ચાની વાતો માંડી. પહેલાંએ કહ્યું, મારો દિકરો નાનપણથી જ બહુ મહત્વાકાંક્ષી હતો. ટોપ યુનિવર્સિટીમાંથી બિઝનેસ મેનેજમેન્ટની ડીગ્રી લઇને એક કંપનીમાં માર્કેટીંગ એસ્ક્ઝીક્યુટીવ તરીકે જોડાયો. ટેલેન્ટ અને મહેનતનાં જોરે ઝડપભેર પ્રગતિ કરી, અને આજે ત્યાં એ જ કંપનીનો પ્રેસિડેન્ટ બની ગયો છે. પુષ્કળ પૈસા કમાય છે, અને દોસ્તોની કદર કરવાનું પણ ભૂલતો નથી. હમણાં એના એક ફ્રેન્ડનાં બર્થડે પર તેણે લેટેસ્ટ મર્સિડીઝ કારની ગિફ્ટ આપી. મારો દિકરો મારા જેવો જ છે.

        બીજાએ કહ્યું, મારો દિકરો પણ બચપણથી મહત્વાકાંક્ષી હતો. એન્જિનિયર બનીને એક એરલાઇન્સમાં જોડાયો, અને આવડતનાં જોરે આજે ત્યાં પાર્ટનર બની ગયો છે. પરંતુ આ પોઝીશન આવા મોટા હોદ્દા પર પહોંચ્યા પછી પણ એણે એના મિત્રોને યાદ રાખ્યા છે. હમણાં એનાં એક ફ્રેન્ડનાં બર્થડે પર મારા દિકરાએ આખેઆખું જેટ વિમાન ગિફ્ટમાં આપ્યું. આખરે દિકરો તો મારો છે!

        ત્રીજાએ કહ્યું, કે મારા દિકરાને પણ મહત્વાકાંક્ષા ગળથૂથીમાં જ મળી છે. મારી જેમ એણે પણ નોકરી કરવાને બદલે નાને પાયે બિઝ્નેસ શરૂ કર્યો, અને આજે એ શહેરનો સહુથી મોટો બિલ્ડર – ડેવલપર છે. પાકો બિઝનેસમેન છે પણ મિત્રો સાથે કોઇ ગણતરીમાં પડતો નથી. હમણાં એક દોસ્તનાં બર્થડે પર એને એક મોટો વેલફર્નિશ્ડ બંગલો ગીફ્ટમાં આપી દીધો. બાપ એવા બેટા!

        ત્રણેય દોસ્તો, એકમેકનાં સંતાનો વિશે સાંભળીને રાજી થયા, અને ખુલ્લા દિલે પ્રસંશા, અભિનંદન વરસાવવા લાગ્યા. ટોઇલેટથી પાછા ફરેલા મિત્રને નવાઇ લાગી કે આ શું ચાલી રહ્યું છે! પેલા તેનાં ત્રણ મિત્રોએ કહ્યું કે અમારા દિકરા અમારા જેવા જ નીવડ્યા. મોટા બિઝનેસ સંભાળે છે, સુંદર, સુશીલ છોકરીઓ સાથે પરણીને સુખી છે. હવે તારા દિકરાની વાત કર.

        ચોથા મિત્રએ કહ્યું, ‘મારા દિકરાએ મેરેજ નથી કર્યા, કારણ કે એ હોમોસેક્સ્યુઅલ છે. નાનપણથી એને ડાન્સિંગનો શોખ હતો. જે તેણે છોડ્યો નથી. અત્યારે એક ગે નાઇટ ક્લબમાં સ્ટ્રીપટીઝ ડાન્સર તરીકે કામ કરે છે.’

        પેલા ત્રણેય મિત્રોને આ સાંભળીને આઘાત લાગ્યો. ‘અરર…આવા કપાતર પાકે ત્યારે માબાપને કેવું નીચાજોણું થાય!’ આ સાંભળીને પેલા ચોથા મિત્રએ જવાબ આપ્યો કે, ‘ના, ના મારો દિકરો છે. એન્ડ આઇ લવ હિમ એઝ યુ લવ યુર સન! એ પોતાની ઝિંદગીથી ખુશ છે, અને એની ખુશીમાં હું ખુશ છું. વળી એ પોતાનું ગમતું કામ બહુ ગંભીરતાપુર્વક વેરી સિન્સ્યરલી કરે છે. એટલે લોકો પણ એનાથી ખુશ રહે છે. જુઓને, હજી ગયા અઠવાડિયે જ મારા દિકરાનાં જન્મદિવસે એને એનાં ત્રણ પ્રેમી તરફથી મર્સિડીઝ કાર, જેટ વિમાન અને એક શાનદાર બંગલો ગિફ્ટમાં મળ્યાં.’

-     વર્ષા પાઠક, જુન ૨૦૧૦

  અહા! જિંદગી અંક.

જાદુ કી જપ્પી…(સ્પર્શ)

સ્પર્શ નામનું પોષણ સાવ મફતમાં મળતું હોવા છતાં જગતમાં તેની તંગી શા માટે છે?

        બાળક પડી જવાને કારણે ભેંકડો તાણે એ સ્વાભાવિક છે, પછી માતાનાં આલિંગનને કારણે એ થોડું શાંત થાય એ પણ સૌ જાણે છે પરંતુ જે વાત બહુ ઓછા લોકો જાણે છે તે છે કે હુંફાળા સ્પર્શને કારણે મગજમાં એન્ડોર્ફિન્સ નામનાં હોર્મોન્સ પેદા થાય છે અને આ એન્ડોર્ફિન્સ શરીરમાં પેદા થતાં કુદરતી પેઇન કિલર્સ છે. અર્થાત્, પડી ગયા પછી ભેંકડો તાણતું બાળક માનાં આલિંગનથી છાનું રહે છે તેનું એક કારણ એ ખરૂં કે પ્યારી મા બાજુમાં જ છે એ વાતે બાળકને સારું લાગે છે, પણ બીજી તરફ માનાં સ્પર્શથી બાળકનાં શરીરમાં એન્ડોર્ફિન્સ (પેઇન કિલર્સ) પેદા થવાથી છોલાયેલા ગોઠણની પીડા-બળતરામાં ચોખ્ખો ઘટાડો થાય છે એ એક નક્કર લાભ છે.

        વીસમી સદીનાં ચોથા દાયકામાં વિજ્ઞાન એ વાત સ્વિકારતું થયું કે માણસ મોટો થઇને કેવો બનશે, કેવું વર્તન કરશે એનો ઠીક ઠીક આધાર એને સાવ નાની ઉંમરે કેટલો અને કેવો સ્પર્શ મળે છે તેનાં પર રહેલો છે. બાળકને પ્રેમાળ – હેતાળ સ્પર્શ કેટલો મળે છે અને ધિક્કારપૂર્ણ સ્પર્શ (ધક્કો-તમાચો)નાં એને કેટલાં અનુભવો થાય છે એ બંને મળીને બાળકનાં વ્યક્તિત્વનાં ઘડતરનો મહત્વનો ભાગ ભજવે છે. ૧૯૫૮-૬૨ દરમિયાન વિજ્ઞાની હેરી હેર્લોનાં સંશોધનોમાં તો સ્પર્શનું મહાત્મ્ય એટલી હદે પ્રસ્થાપિત થયું કે પૂરતો સ્પર્શ ન પામતાં બાળકો મૃત્યુ પણ પામી શકે છે.

        સ્પર્શવંચિતતા માણસને હિંસક બનાવી શકે છે એ સાબિત થઇ ચૂકેલી બાબત છે, જે સમાજમાં સાહજિક સ્પર્શનું પ્રમાણ ઓછું ત્યાં માત્ર હિંસકતા જ નહીં, માનસિક વિકૃતિ પણ વિશેષ જોવા મળે છે. માત્ર સ્પર્શ વિશે સંશોધન કરતી અમેરિકાની મિયામી ખાતેની ટચ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યુટનાં વડા ટિફાની ફિલ્ડ સ્પર્શને વિટામિનની ટેબ્લેટ જેટલો મહત્વનો ગણે છે. એ કહે છેઃ ‘અમેરિકામાં ત્વચાનાં કુપોષણની એટલે કે સ્પર્શનાં દુકાળની સમસ્યા બહુ મોટી છે. અહીં બાળકો પણ પૂરતો સ્પર્શ નથી પામતાં. વડીલો બાળકોને સ્પર્શવાને બહાને તેમની જાતીય સતામણી કરે છે એવો ડર અમેરિકનોનાં મનમાં ઘર કરી ગયો છે.’ મનોવિજ્ઞાની ટિફાની ફિલ્ડ વધુમાં જણાવે છેઃ ‘આંદામાનનાં ટાપુની એક આદિવાસી જાતિમાં એવો રિવાજ છે કે બે મિત્રો લાંબા સમય બાદ મળે ત્યારે બેમાંનો એક બીજાનાં ખોળામાં બેસી જાય અને એ અવસ્થામાં તેઓ એકબીજાનાં ગળે હાથ ભરાવીને, થાકીને લોથ ન થઇ જાય ત્યાં સુધી હસે-રડે છે.

        પતિ-પત્ની (કે પ્રેમીઓ) વચ્ચે સ્પર્શનું પ્રમાણ કેટલું છે જેનો દુનિયાભરમાં ફરીને અભ્યાસ કરનાર મનોવિજ્ઞાની સિડની જોનાર્ડનું તારણ એવું છે કે દંપતીઓમાં સાહજિક સ્પર્શનું સૌથી વધુ પ્રમાણ પ્યોર્ટોરિકોમાં અને સૌથી ઓછું પ્રમાણ અમેરિકામાં (કલાકમાં ત્રણ વાર) જોવા મળ્યું. સ્પર્શપ્રેમી પ્યોર્ટો રિકો એક સુખી, રંગીન અને ઉત્સાહી સમાજ છે, આમ તો ખાસ એ દેશ જાણીતો નથી, પણ તેની સારી ફુટબોલ ટીમને કારણ ક્યારેક ક્યારેક સમાચારોમાં ચમકતો રહે છે. સંતાનો અને માતાપિતા વચ્ચે સ્પર્શનું પ્રમાણ અમેરિકા કરતાં ફ્રાન્સમાં ત્રણગણું વધારે છે. વળી, કિશોરવસ્થામાં પણ મિત્રોને અડવાનું-ભેટવાનું-એકમેકની કમરે હાથ રાખી ને ફરવાનું પ્રમાણ ફ્રાન્સમાં વધારે છે. આ બધું જોતાં, એક દલીલ એવી પણ થઇ શકે કે ફ્રેન્ચ લોકો કળાપ્રમી, મોજીલા અને ખુશખુશાલ હોવા પાછળનું એક કારણ સ્પર્શની વિપુલતા પણ હોઇ શકે.

        ફિલ્મ, મુન્નાભાઇ એમ.બી.બી.એસ.માં પણ સ્પર્શનો મહિમા છે, ‘જાદુ કી જપ્પી’ જેવો શબ્દ સ્પર્શનાં મહાત્મ્યને ખુબ સારી રીતે સમજાવી શકે છે કે જપ્પી એટલે કે ભેટવામાં એક જાદુ છે કે ગમે એવા આવેશને પણ અંકુશમાં લાવી શકે છે એ શક્તિ છે સ્પર્શમાં એટલે કે જાદુ કી જપ્પીમાં. એક દુઃખી એક સંતાપગ્રસ્ત હ્રદય પર આ જપ્પી ધગધગતા રણમાં ધોધમાર વરસાદ જેવી લાગે છે.

        કોઇને સાંત્વનાં આપતી વેળાએ આપણે તેને આલિંગન આપીએ છીએ, એ સૂચવે છે એ સ્પર્શમાં એ શક્તિ છે કે જેતે સંતાયગ્રસ્ત હ્રદયને શાતા પહોંચાડે છે. એ જ રીતે આપણે જ્યારે ખુબ ખુશ હોઇએ ત્યારે પણ આપણે એકબીજાને ભેટતા હોઇએ છીએ, આલિંગતા હોઇએ છીએ. એ પણ એક ખુશી વહેંચવાનું માધ્યમ જ છે.

        તો હો જાયે એક જાદુ કી જપ્પી???? મામૂ…!

(સંપાદિત)

Love makes life live...

Love makes life live…

… આશિકી …

પહેલી ૧૯૯૦માં અને હવે તેની રીમેક ૨૦૧૩માં આવી.

૧૯૯૦, ની આશિકીનાં ઘણાં ખરા કસબીઓ આ ૨૦૧૩ની ફિલ્મમાં પણ છે જ. જેમકે, ફિલ્મ વિશેષ ફિલ્મ બેનરની છે સાથે ટી-સીરીઝ પણ અગાઉ હતું તેમ જ છે. ૧૯૯૦માં આવેલી આ ફિલ્મ, ફિલ્મ જગતમાં ફરીવાર સંગીતપ્રધાન ફિલ્મો માટે એક શરૂઆત સાબિત થઇ. ૧૯૯૦માં જબરદસ્ત સફળ થયેલી આ ફિલ્મની સફળતાની રોકડી આ ફિલ્મ સાથે સંકળાયેલા સૌએ કરી. ટી-સીરીઝ (ગુલશન કુમાર), મહેશ ભટ્ટ, કુમાર શાનુ, નદિમ-શ્રવણ, સમીર, અનુરાધા પૌડવાલ, હિરો રાહુલ રોય કે હીરોઇન અનુ અગરવાલ.

આ લખનારે આશિકી ૧૯૯૦માં ભાવનગરનાં અલ્કા ટોકીઝમાં ઓછામાં ઓછી ૧૦ વાર જોઇ હતી. હીરો પહેરે છે એવું બ્લેક લેધર જેકેટ તો ત્યારે રાતોરાત સ્ટાઇલ સ્ટેટમેન્ટ બની ગયેલું.

આ ફિલ્મ સાથે સંકળાયેલા તમામની કેરીયરની ગાડી રાતોરાત, અચાનક ટોપ ગીયરમાં આવી ગઇને એવી સડસડાટ દોડી કે અમુકની તો હજુ અટકી નથી. તેમાનું એક બેનર એટલે સ્વ. ગુલશનકુમાર ઉર્ફે ગુલશન દુઆ નું ટી-સીરીઝ.

પછી, મહેશ ભટ્ટ, આ સિધ્ધહસ્ત નિર્દેશક એનાં ધુનકી સ્વભાવને કારણે આજે પણ પ્રખ્યાત છે. તો ત્યારે તો એ યુવાન હતાં અને પાછા સફળ પણ. મહેશ ભટ્ટની કારકિર્દીમાં આ ફિલ્મ વ્યવસાયિક રીતે ખુબ સફળ થઇ.

ગાયક, કુમાર શાનુ (કેદારનાથ ભટ્ટાચાર્યા) અને સંગીતકારો નદીમ-શ્રવણ. આ ત્રીપુટી તો પછી ફિલ્મી જગતમાં જીલી જીલાતી નહોતી એમ કહીએ તો અતિષ્યોક્તિ નહીં ગણાય. વોઇસ ઓફ કિશોરકુમાર તરીકે પ્રખ્યાત થયેલો અને કિશોરકુમારનાં ગીતો ગાઇ ગાઇને પોતાનું ગાડું ગબડાવતો કુમાર શાનુ ફિલ્મફેર એવોર્ડ મેળવવાનો તો ઠીક પણ જોયેલો પણ નહીં હોય એવા સમયે આ ફિલ્મ આવીને ભાઇ સાહેબ, ફોર્મમાં આવી ગ્યા. બાપુ એના ગાયેલા ગીતોએ જમાવટ પણ એવી કરેલીને! (આદમીએ ગાયેલું પણ જીવ રેડીને હો ભૈ)

અને આ બંને સંગીતકારો, નદીમ સૈફી અને શ્રવણ રાઠોડ. બંને ૧૯૭૯ (માનશો?) થી ફિલ્મ ઇન્ડસ્ટ્રીમાં હતાં. પણ કંઇ જામતું નહોતું, આશિકી આવી ત્યાં સુધી.

ગીતકાર, સમીર… ગીતકાર અન્જાન (લાલજી પાંડે) નાં આ સુપુત્ર ચિરંજીવી પણ ૧૯૮૩થી ઇન્ડ્સ્ટ્રીમાં હતાં જ.

આ આખી ટીમમાં અનુરાધા પૌડવાલ એક સીનીયર મોસ્ટ હતાં. જે ૧૯૭૩થી ઇન્ડસ્ટ્રીમાં હતાં. અમિતાભ અને જયા બચ્ચન અભિનીત ફિલ્મ ‘અભિમાન’ યાદ છે? તેમાં એક મંત્ર આવે છે, જે અનુરાધા પૌડવાલે ગાયેલો.

રાહુલ રોયની આ પહેલી ફિલ્મ હતી હિરો તરીકે. ફિલ્મ સુપર ડુપર હીટ થઇ, ને હિરો પણ સુપરહીટ ગણાવા લાગ્યો. એવું સાંભળવામાં આવેલું કે આશિકીની સફળતાને કારણે રાહુલ રોયે એ વર્ષે એક સાથે ૪૦ (ચાલીસ) ફિલ્મો સાઇન કરેલી. સોચો ઠાકુર!!!

અનુ અગરવાલ, દિલ્હીની આ મોડેલ સાઇકોલોજી (માનસશાસ્ત્ર કે મનોવિજ્ઞાન) વિષયમાં દિલ્હી યુનિવર્સીટીની ગોલ્ડ મેડાલીસ્ટ છે. ૧૯૯૦ની ફિલ્મ આશિકી અનુ અગરવાલની પણ પહેલી જ ફિલ્મ હતી.

હવે આવીએ વર્તમાનમાં. ૨૦૧૩ની આશિકી-૨ રીલીઝ થઇ તેમાં તમામ કલાકાર-કસબી પહેલેથી જ ઇન્ડસ્ટ્રીમા વેલ સેટ થઇ ગયેલાં. નિર્દેશક મોહિત સૂરી, જે પહેલાં નિર્દેશક વિક્રમ ભટ્ટનાં સહાયક તરીકે ફિલ્મ કસૂર (૨૦૦૧), આવારા પાગલ દિવાના (૨૦૦૨) અને ફૂટપાથ (૨૦૦૩)માં કામ કરેલું. સ્વતંત્ર ડીરેક્ટર તરીકે મોહિત સૂરીની આવેલી ફિલ્મો, ઝહેર (૨૦૦૫), કલીયુગ (૨૦૦૫), વો લમ્હે (૨૦૦૬), આવારાપન (૨૦૦૭), રાઝ – ૨ (૨૦૦૯), ક્રુક (૨૦૧૦), મર્ડર – ૨ (૨૦૧૧) અને અત્યારે આશિકી – ૨ (૨૦૧૩).

આશિકી-૨ માં ગાયક તરીકે શ્રેયા ઘોષાલ, તુલસી કુમાર, પલક મુ્છલ, અરિજીત સિંઘ, કે.કે. અને એક પાકિસ્તાની ગાયક મુસ્તફા ઝાહિદ પણ છે. અરિજીત સિંઘ, સોની ટીવીની ફેમ ગુરૂકુળમાં આવેલો. સંગીતકાર પ્રિતમનાં સહાયક તરીકે પણ કામ કર્યું છે. ૨૦૧૧માં આવેલી મર્ડર – ૨ માં ગીતો ગાયા પછી આ ગાયકની કારકીર્દી થોડી પાટા પર ચડી. તુલસી કુમારે હિમેશ રેશમિયા સાથે ખુબ ગીતો ગાયા અને તેમાનાં ઘણા હિટ નિવડ્યા. પલક મુછલ પણ નવી ઉભરતી ગાયીકા છે, અને શ્રેયા ઘોષાલ વિશે તો કંઇ કહેવાનું ન હોય, યારોં…

આ ફિલ્મમાં સંગીત ત્રણ સંગીતકારોએ આપેલું છે. મિથુન, જીત ગાંગુલી અને અંકિત તિવારી. આ ફિલ્મમાં અંકિત તિવારીએ “સુન રહા હૈ ના તુ” બંને વર્ઝન (મેલ, ફિમેલ) કંપોઝ કર્યા છે, અને મેલ વર્ઝન તો ખુદ સંગીતકારે જ ગાયું છે. ફિલ્મનું સૌથી વધુ હીટ ગયેલું ગીત, “તુમ હી હો”, નું સંગીત મિથુને (બસ ઇક પલ, અનવર, અગર, મર્ડર-૨, જિસ્મ-૨ વગેરે) એ આપ્યું છે. આ ગીત જ્યારે યુ-ટ્યુબ પર મુકાયું ત્યારે માત્ર ૨ અઠવાડિયામાં ૨૦ લાખ હિટ્સ મળી ચુકેલા. મતલબ ગીત હીટ હતું. આ સિવાયનું ગીત, “મેરી આશિકી” માં પણ મિથુનનું જ કંપોઝીશન છે. આ ફિલ્મનાં ત્રીજા સંગીતકાર જીત ગાંગુલી જે અગાઉ પ્રિતમની સાથે જોડીમાં ૨૦૦૨માં યશરાજ બેનરની અને સંજય ગઢવી(ધુમ ફેઇમ) ની ફિલ્મ ‘તેરે લીયે’માં આવેલાં. એ પછી આ જોડીએ થોડી ફિલ્મો સાથે કરી અને સંજોગોવશાત આ જોડી આગળ ન ચાલી. ત્યારબાદ જીત ગાંગુલીએ સ્વતંત્ર રીતે સંગીતકાર બનીને “લાઇફમેં હંગામા હૈ” નામની ફિલ્મ કરી અને આ બીજી ફિલ્મ આશિકી-૨ છે. જીત ગાંગુલીએ આ ફિલ્મમાં કુલ પાંચ ગીત કંપોઝ કર્યા છે. “ચાહું મેં આજ, હમ મર જાયેંગે, પિયા આયે ના, ભુલા દેના, આસાન નહીં યહાં” અને “મિલને હૈ મુજસે આયી”

હિરો છે આદિત્ય રોય કપુર, જે ખ્યાતનામ ફિલ્મ અને ટીવી પ્રોડક્શન હાઉસ યુટીવી નાં સીઇઓ સિધ્ધાર્થ રોય કપુર (વિદ્યા બાલનનાં પતિદેવ) નો નાનો ભાઇ છે. તેની આ અગાઉ ફિલ્મો લંડન ડ્રિમ્સ, એક્શન રિપ્લે અને ગુઝારીશ આવેલી. હિરોઇન તરીકે આપણાં સૌનાં ચહિતા એવા આઉઉઉઉઉઉ…..શક્તિ કપુરની હોનહાર બેટી શ્રધ્ધા કપુર છે. આ મેડમની અગાઉ આવેલી ફિલ્મો, ૨૦૧૦માં તીન પત્તિ અને ૨૦૧૧ માં લવ કા ધી એન્ડ હતી.

તો રિડર બિરાદરો આ તો વાત થઇ આશિકી (જુની અને નવી) સાથે જોડાયેલા કલાકાર-કસબીઓની.

હવે વાત કરીએ, ફિલ્મની વાર્તા, સ્ટોરીની. ૧૯૯૦ની ફિલ્મ આશિકીની સ્ટોરી આકાશ ખુરાના અને રોબીન ભટ્ટે લખેલી. જ્યારે ૨૦૧૩ની આશિકી ૨ ની સ્ટોરી શગુફ્તા રફિકીએ લખેલી છે. બંને સ્ટોરી સારી છે. ૧૯૯૦ની આશિકીમાં હિરો, પોતાની માતાને છોડી, પિતાએ કરેલા બીજા લગ્નને કારણે થોડો અપસેટ અને સફળ ગાયક બનવા સંઘર્ષ કરતો હોય છે, જ્યારે અત્યારની આ નવી આશિકીમાં હિરો એક સફળ ગાયક હોય છે. પરંતુ તેની દારૂની આદતને કારણે ધીરે ધીરે તેનો સમય અને કારકિર્દી ખતમ થતી બતાવી છે. (શા માટે આ આદત હોય છે એ બતાવવામાં નથી આવ્યું). હાં, એકવાત આ નવી ફિલ્મમાં ઉડીને આંખે વળગે એવી છે કે, સફળતા જેમ પચાવવી અઘરી છે એમ નિષ્ફળતા પણ પચાવવી તેનાં કરતાં વધુ અઘરી અને અસહ્ય છે. આ ફિલ્મમાં ફિલ્મ ઇન્ડ્સ્ટ્રીની અસલિયત પણ બતાવી છે, એક ડાયલોગ આવે છે, કે “यार ये स्टार लोग जब फ्लोप होते है तो कितने मनहुस लगते है” મતલબ જેની પાછળ એક સમયે લાખો લોકો દોડતા, જેની એક ઝલક મેળવવા પડાપડી કરતાં, ધક્કામુક્કી કરતાં હોય એ સ્ટાર જ્યારે નિષ્ફળ જાય ત્યારે તેનો ઉલ્લેખ માત્ર કે એની હાજરીથી જાણે રંગમાં ભંગ પડી જતો હોય છે. આવી બેરહેમ દુનિયા છે દોસ્તો!

જુની આશિકીમાં હિરોને જ્યારે હિરોઇનનાં કહેવાથી ગાયનનો મોટો બ્રેક મળે છે અને સફળ થાય છે, પણ જ્યારે આ વાતની એને ખબર પડે ત્યારે એ જોરદાર ઉધામા મચાવે છે. એના આત્મસમ્માનને એક જબરદસ્ત ઠેસ પહોંચે છે અને એક સમયે એની પ્રેમિકા જેને પામવા એણે કોણ જાણે કેટલાય ખેલ કરેલા હોય છે પુરી ફિલ્મમાં, બસ આ એક વાત પર છોડી દેવા તૈયાર થઇ જાય, ભાયડો! (अब तेरे बिन जी लेंगे हम) એલા ભૈ, તું તે ક્યા રજવાડાનો રાજકુમાર હતો તે તને કોઇ એમેએમ જ આવડો મોટો બ્રેક આપે? ને મળ્યો છે તો ભાઇ પેલીને થેંક્સ કે, ઠેકડા મારે છે શેને? એમાં એ બિચારીનો માત્ર એ જ ગુનો કે એ સફળ થઇ ગઇને તું હજુ હરાયા ઢોરની જેમ આંટા મારે છે તો કંઇક કામધંધે વળગને ભાઇ… તારી મહેનતને કારણે જ્યારે એને સફળતા મળી તો એતો તને થેંક્યુ કહે છે, ખુલ્લી ગાડીમાં તારી સાથે ગીતો ગાય છે (मेरा दिल तेरे लीये), ને વળી તેણીએ તને એ જ વસ્તુ give back કરી એમાં તને આટલું ચાટી ગયું?

આ નવી ફિલ્મમાં પણ કંઇક આમ જ બતાવ્યું છે, કે રાહુલ જયકર (હિરો) નાં કારણે આરૂહી (હિરોઇન)ને પ્લેબેક અને સિંગીગ આલ્બમ ગાવા માટેનો મોટો બ્રેક મળે છે. આ વાત પણ જ્યારે રાહુલ, આરૂહીને ગોવામાં એક બારમાં એનું જ ગાયેલું એક હીટ ગીત (सुन रहा है ना तु) ગાતા સાંભળે છે ત્યારે તેને convince કરવા એક સરસ વાત કહે છે કે “दुनिया के सबसे बहेतरीन और मशहुर कलाकार वो लोग होते है, जिनकी अपनी एक अदा होती है. वो अदा जो किसीकी नकल करने से नहीं आती, वो अदा जो उनके साथ जनम लेती है”. વાત પણ ખરી છે ને મિત્રો. દરેકની પોતાની એક આગવી શૈલી હોય છે જે તે ગમે એટલી કોશીશ કરે છતાંયે તેમનાં વ્યક્તિત્વમાં દેખાઇ જ આવે, તેની કળામાં એનાં સફળ થયેલા ક્ષેત્રમાં આ શૈલી દેખાઇ જ આવે.

        તો આમ, રાહુલ, આરૂહીને મુંબઇ લાવે છે અને ગમે એમ કરીને સફળ કરે જ છે. પણ આરૂહીની સફળતાની સાથે સાથે રાહુલ પોતાની અસફળતાથી પણ પુરો વાકેફ છે. ઘણા દ્ર્શ્યો જોતી વખતે ૧૯૭૩ની ફિલ્મ ‘અભિમાન’ પણ યાદ આવી જાય છે, જેમ કે દ્રશ્ય છે જેમાં એક પીઝા ડીલીવરી બોય રાહુલનાં બદલે આરૂહીનો ઓટોગ્રાફ માંગે છે. રાહુલને હકીકતનો અને તેનાં સ્થાનનો સજ્જ્ડ અનુભવ થાય છે. સાથો સાથ તેનાં પીવાની આદતને કારણે આરૂહીને વારંવાર ક્ષોભજનક હાલતમાં મુકાવું પડે છે. આ તમામ વાતો અને અનુભવો રાહુલને છેવટે એ વાત સ્વિકારવા મજબુર કરે છે કે જ્યાં સુધી તે આરૂહીનાં જીવનમાં રહેશે ત્યાં સુધી આરૂહી એને મળેલી સફળતાને ટકાવી નહીં શકે. કારણકે આરૂહી એક સમય તેની સફળતા, તેનો સંઘર્ષ તમામ ભૂલીને રાહુલની સાથે જીંદગી પસાર કરવા તૈયાર થઇ જાય છે. કારણ રાહુલને છોડીને જો તેને સફળતા મળતી હોય તો તે સફળતા માટે એ આટલી મોટી કિંમત ચુકવવા તૈયાર નથી.

મિત્રો, સફળતા એમનમ નથી મળતી. એને મેળવવા માટે પામવા માટે ઘણીવાર ખુબ આકરી કિંમત ચુકવવી પડતી હોય છે. હાં દુનિયા માત્ર તમારી સફળતાને જ જુએ છે, પણ તે પામવા, મેળવવા જે તે વ્યક્તિએ ચુકવેલી કિંમતની તો જાણ જે તે વ્યક્તિને પોતાને જ હોય છે. એ કિંમતની પીડા પણ એની પોતીકી છે, કોઇ એનો ભાગીદાર નથી. હાં એણે જે સફળતા મેળવી છે એનાં ભાગીદારો રાતોરાત સેંકડો બની જાય છે. એક અંગ્રેજી કહેવત છે, Success have many fathers, failure is orphan. મતલબ સફળતાનાં ભાગીદારો સેંકડો હોય છે, પણ નિષ્ફળતા તો અનાથ હોય છે. આ કિંમત ચુકવવા જે તૈયાર હોય એને સફળતા મળે જ છે પણ ખુબ આકરી હોય છે. કારણ કે ટોચ પર તો ખુબ થોડી જગ્યા હોય છે એટલે તેણે ત્યાં પહોંચીને એકલતા વેઠવી જ પડે. ઘર, માતા-પિતા, યાર-દોસ્તો, પ્રિયજન ઘણું ઘણું છોડવું પડે છે ઘણીવાર.

દરેક વખતે એવું બનતું નથી કે સફળતાની કિંમત આકરી હોય, પરંતુ મોટાભાગનાં કિસ્સાઓમાં સફળતા મેળવનાર વ્યક્તિએ કોઇને કોઇ રીતે એ કિંમત ચુકવી જ હોય છે. ભલે ગમે તે રીતે પણ હાં… મફત કંઇ મળતું નથી. અને સફળતા તો ખાસ.

તો મિત્રો આમ, આ બંને ફિલ્મમાં સફળતા મેળવનાર વ્યક્તિ જેમાં ૧૯૯૦ ની આશિકી હોય કે ૨૦૧૩ની, આ બંને ફિલ્મોમાં હિરોઇન જ સફળ થાય છે. ફરક માત્ર એટલો પડે છે બંને ફિલ્મમાં કે જુની આશિકીમાં રાહુલને પડતો મુકીને અનુ પેરીસમાં એક ફેશન શો માં જતી રહે છે. જ્યારે આ નવી ફિલ્મમાં આરૂહી કોઇપણ ભોગે રાહુલને છોડવા તૈયાર નથી. તે ખુબ સ્પષ્ટ છે તેનાં વિચારોથી કે જો સફળ થવા રાહુલને છોડવો પડે તો આ કિંમત ચુકવવા પોતે તૈયાર નથી. તે તો ત્યાં સુધીની તૈયારી બતાવે છે કે જો રાહુલ તેની આ આદત (દારૂ પીવાની) થી જો ખુશ હોય તો પોતે પણ એ આદત પાડશે અને રાહુલનો સાથ દેશે. પણ કોઇપણ ભોગે રાહુલથી છુટી નહી પડે કે રાહુલને નહીં છોડે. જ્યારે રાહુલ પણ પોતાની આદતને કારણે બેઇલાજ હોય છે, કે ગમે એમ કરવા છતાંયે એ આ આદતને છોડી શકે એમ નથી. ઘણું કરવા છતાંયે.

ફિલ્મનાં છેલ્લા સિન્સમાં આપણો જુનો રાહુલને પોતાની ભૂલ સમજાતાં મુંબઇનાં ભયંકર ટ્રાફિકમાં અથડાતો, કુટાતો ગમે એમ કરીને પેરીસ જતી અનુને રોકે છે. જ્યારે આ વખતની આશિકીમાં રાહુલને સમજાય જાય છે કે જ્યાં સુધી એ આરૂહીની જિંદગીમાં છે ત્યાં સુધી આરૂહી એને છોડશે નહીં પછી ભલે એ એની સફળતાને ભોગે પણ છોડશે નહીં, ત્યારે એ આપઘાત કરીને આરૂહીનીં જિંદગીમાંથી પોતાને દૂર કરવા આ પગલું ભરી લે છે. બની શકે કે આ કારણે દર્શકરાજા પર મોહિત સૂરી એક કરૂણ અંત આપીને સહાનુભૂતિ મેળવવા માંગતા હોય.

અહીં આ લખનાર એ સૂચન માત્ર આપી શકે કે, આ ફિલ્મનો અંત સુખદ પણ થઇ શકતો હતો. જે કંઇક આવો હોય. રાહુલ છેવટે જેમ છેલ્લા સિનમાં આરૂહીથી છૂટા પડતી વખતે આજથી નવી ઝીંદગીની શરૂઆતનો નિર્ણય જણાવે છે તેમ જીમમાં જાય, રીહેબિલીટેશન સેન્ટરમાં જઇ દારૂની આદતથી છુટકારો મેળવે, રોજેરોજ, નિયમીત રિયાઝ કરીને તેનો અવાજ પાછો કેળવે અને ફરી પાછો સંગીતની દૂનિયામાં ધમાકેદાર પુનરાગમન કરીને બંને આરૂહી અને રાહુલ ખુબ ખુબ સફળ થાય અને રાહુલનાં જીવન દ્વારા બીજા લોકોને પ્રેરણા મળે. આવો એન્ડ પણ થઇ શકતો હતો. જે હું માનું છુ ત્યાં સુધી દર્શકરાજાને વધુ ગમત. પણ ભઇ, ફિલ્મ, મોહિત સૂરીની, લખી શગુફ્તા રફિકીએ તો પછી બેગાની શાદીમેં અબ્દુલ્લા દિવાના ક્યૂં હો?

તો રીડર બિરાદરો, આ બધી પળોજણ છોડીને માણો બંને ૧૯૯૦ની અને ૨૦૧૩ની આશિકીનાં લાજવાબ સોંગાસ્વાદ…

આ રહી થાળી…

આશિકી ૧૯૯૦.

मैं दुनिया भुला दुंगा तेरी चाहत में...

धीरे धीरे से मेरी झिंदगी में आना...

नझर के सामने, जीगर के पास...

मेरा दिल तेरे लिये, धडकता है...

बस ईक सनम चाहिये, आशिकी के लिये...

जाने जिगर जानेमन...

तु मेरी झिंदगी है...

अब तेरे बिन जी लेंगे हम...

दिल का आलम मै क्या बताउं तुजे...

આશિકી ૨૦૧૩

तुम ही हो, अब तुम ही हो...

सुन रहा है ना तु (Male version)

सुन रहा है ना तु... (Female version)

तु ये मुजको बता दे, चाहु मैं या ना...

हम मर जायेंगे...

पिया आये ना हो...

भुला देना मुजे, है अलविदा तुजे...

आसान नहीं यहां आशिक हो जाना...

मिलने है मुजसे आयी, फिर जाने क्युं तनहाइ...

आशिकी Love Theme...

“મા” શબ્દ ઉચ્ચારાય અને ઉજાસ પથરાય…

વિશ્વવિખ્યાત ચિત્રકાર લિયોનાર્દો-દ-વિન્ચીનું એક ચિત્ર છે, માતા અને બાળક. જે ચિત્રની નીચે આ વાક્ય લખવામાં આવ્યું છે.

“Mother, at whose hands the civilizations are cradled and at whose breast the humanity is nourished.”

“મા, જેનાં હાથો વડે સભ્યતાઓ પારણે ઝૂલી અને જેની છાતીએથી માનવતા પોષણ પામી.”

ભક્ત કવિ દુલા કાગની કાવ્યપંક્તિ…

“મોઢે જ્યાં બોલું મા ત્યાંતો મને સાચે જ નાનપણ સાંભરે,

ઇ આ મોટપની મજા મને કડવી લાગે કાગડા…”

        ઇસુ ખ્રિસ્ત પાસે એક ભક્ત આવ્યો. આવતાંવેત એણે ઇસુનાં પગ પકડી લીધા.

        ‘ભગવાન તમારા ચહેરા પર શાંતિ છે એ મને આપો.’

        ઇસુએ હસીને કહ્યું. ‘લઇ લે.’

        પેલો ભક્ત મુંઝાઇને જોઇ રહ્યો. ‘એમ નહીં, તમે મને એ શાંતિ આપો.’

        ઇસુનાં ચહેરા પર એ જ સ્મિત હતું. તેમણે ફરી કહ્યું, ‘જો, આ મારો ઝભ્ભો, આ મારૂં પાત્ર, તારે જે જોઇતું હોય તે લે. તને મારા ચહેરા પર શાંતિ દેખાતી હોય તો એ પણ લઇ લે. મારે શું કરવી છે એને? તને એ જ્યાં દેખાય ત્યાંથી લઇ લે. હું ના નહીં પાડું.’

        ‘ભગવાન મને મૂંઝવો નહીં. હું આ ગામનો સૌથી શ્રીમંત માણસ છું. તમે કહેશો એ આપીશ. મારો બધો ખજાનો આપી દઇશ. મને લેતાં આવડે એ તો છીનવીને લઇ લઉં છું. પણ તમારા ચહેરા પરની શાંતિ છિનવી શકતો નથી. એ તો તમારે જ આપવી પડશે. તમે કહો એ કિંમત આપીશ.’

        ‘તારી પાસે આટલા બધા પૈસા છે?’

        ‘હા’

        ‘તો એક કામ કર.’

        ‘આજ્ઞા કરો.’

        ‘તારી મા ને લઇ આવ.’

        ‘મારી મા તો મૃત્યુ પામી છે.’

        ‘એથી શું થયું? તું  તો ધનિક છે. તું પૈસા આપીને ખરીદી શકે છે. શાંતિ ખરીદવા નીકળ્યો છો તો એક મા નહીં ખરીદી શકે?’

        ‘હાં એય ખરૂં.’

        પેલા ધનિકે વિચાર્યું. એ એક વૃધ્ધા પાસે ગયો. ‘માજી, તમે માગો એટલા પૈસા આપું. તમે મારી મા બનો.’

        ‘બેટા, તું આ ગરીબ ડોસીને પૈસા આપીશ તો તારી ચાકરી કરીશ, તારો ખ્યાલ રાખીશ. મને જે કૈં આવડે એ રાંધી દઇશ. હા, મા કરે એ બધું કરીશ.’

        ધનિક તો એ વૃધ્ધાને લઇ ઇસુ પાસે આવ્યો. ‘લ્યો, આ મા લઇ આવ્યો.’

        ‘વાહ! કેટલામાં ખરીદી?’

        ‘હજી એને પૈસા આપવાના બાકી છે પણ એ મારું ધ્યાન રાખશે. હું કહીશ ત્યારે મને વહાલ પણ કરશે.’

        ‘ભાઇ, તેં પૈસા આપીને આ વૃધ્ધા માટે દીકરો ખરીદ્યો છે, કારણકે એ તારું ધ્યાન રાખશે. પણ તારા માટેની મા બહારથી કઇ રીતે આવશે?’

        પેલા ધનિકને સમજ ન પડી. ‘ભગવાન, તમે કહો એ કરવા આ વૃદ્ધાને સમજાવીશ. એને હું મા કહીશ. એ મને દીકરો કહેશે. પછી શું?’

        ‘ભાઇ, તને સમજ ન પડી. એ તને દીકરો કહેશે તો કદાચ એની નજરમાં સાચોસાચ દીકરો દેખાશે. પણ તું જ્યારે એને મા કહીશ, ત્યારે તેં પૈસા આપીને ખરીદેલી જણસ જ દેખાશે. તારી આંખ મા ને નહીં જુએ. તારી આંખ તારી સંપત્તિનો પડઘો જોયા કરશે. એ શક્ય છે કે આ વૃધ્ધાને દીકરો મળે. પણ તને માં કઇ રીતે મળશે? માં કઇ વેચાતી મળતી નથી. આ સ્ત્રીમાં મા છે, પણ તારા પૈસાનાં અહંકારને કારણે તું કેવળ એને ખરીદી શકાય એવી ચીજ માને છે. મા તો કેવળ મા હોય છે.

        પેલો ધનિક ઇસુ સામે જોઇ રહ્યો. ઇસુએ પેલી વૃધ્ધાને કહ્યું, ‘મા, આ માણસ તો સાવ કંગાળ છે. એ તો જૂઠું બોલી તને અહીં લઇ આવ્યો છે. એ તને ફૂટી કોડીય આપી શકે એમ નથી. તું એની મા થઇને શું કરીશ?’

        ‘કંઇ નહીં બેટા, એને મને પૈસા આપવાનું કહ્યું. હું એની ચાકરી કરીશ, એનું ધ્યાન રાખીશ. મને અનાથને મા કહેનારું કોણ છે? દીકરો માત્ર પૈસા ન આપી શકે એટલા માટે એક વાર એને દીકરો કીધો પછી તેનાથી મોં ફેરવી લઉં? ચાલ બેટા, હું બે ઘેર વાસણ માંજીને કમાઇ લાવીશ અને તને રોટલા ભેગો કરીશ.’

        પેલા ધનિકની આંખનાં પડળ ઊઘડી ગયાં. એ આ વૃધ્ધાને પગે લાગ્યો. ‘મા, હું ખરેખર કંગાળ છું. તેં મને પ્રેમ આપ્યો, મને ન્યાલ કરી દીધો.’

        ઇસુએ એ માણસને કહ્યું, ‘હવે તારે મા ખરીદવાની જરૂર નથી. શાંતિ ખરીદવી છે?’

        ઇસુના ચહેરા સામે જોઇને એ ધનિક બોલ્યો. ‘ના, મને હવે શાંતિ પણ મળી ગઇ.’

        આ કથા ખરેખર બની છે કે કેમ એ ખબર નથી, પણ રોજબરોજ બનતી હોય છે. ખરેખરાં માતા-પુત્ર વચ્ચે પણ બને છે. દીકરો છે એટલે મા એને વહાલ કરે છે. દીકરો કમાઇને લાવે છે, એટલા માટે નહીં. માનો પ્રેમ અતલાન્ત હોય છે. પુત્રનાં પ્રેમને સીમા હોય છે.

        એકવાર એક મા-દીકરા વચ્ચે ઝઘડો થયો. દીકરાએ કહ્યું, ‘તેં મને મોટો કર્યો, એ તારો ઉપકાર. પણ એમાં તેં જે કંઇ કર્યું એ બધાનો બદલો હું ચૂકવી દઇશ. બોલ, મારી પાછળ તેં કેટલો ખરચ કર્યો? કેટલા મારાં કપડા પાછળ ખરચ્યા, કેટલા મારા જમવા પાછળ ખરચ્યા? કેટલા દવામાં ગયા? બધું લખાવ. હું વ્યાજ સાથે તને ચૂકતે કરી દઇશ. લખાવ….’

        ‘લખાવું તો ખરી દીકરા, પણ ક્યાંથી લખાવું?’

        ‘કેમ? જન્મ્યો ત્યારથી. પહેલા દિવસથી.’

        ‘પહેલા દિવસે તને મેં છાતીએ વળગાડી દૂધ પાયું’તું અને પછી તને ખોળામાં લઇ તારી સામે જોઇ હરખનાં આંસુ વહાવ્યા હતાં. બોલ, એ દૂધ કેટલા રૂપિયે લિટર લખીશ? અને એ આંસુનાં ટીપાંની ક્યા કોમ્પ્યુટર પર ગણતરી કરીશ? અને દરેક ટીપાં માટે કેટલા રૂપિયા આપીશ?’

        પુત્રનો બધોજ રોષ ઊતરી ગયો. એણે એની માનાં ખભે માથું મૂકી દીધું અને ધ્રુસ્કે ધ્રુસ્કે રોતાં કીધું, ‘મને માફ કર મા, મારાથી ગુસ્સામાં, ખીજમાં બધું બોલાઇ ગયું…’

        એક નાના કિશોરે તેની માતાને પૂછ્યું, ‘મા, ઇડિયટ શબ્દનો અર્થ શું?’ માતા કહે, ‘બેટા, તું આ શબ્દનો અર્થ કેમ પુછે છે?’ તો પુત્રે કહ્યું કે, ‘આજે મને મારા શિક્ષકે ઇડિયટ કહ્યો.’ ક્રોધમાં ધૂંઆફુંવા થતી માતા એના એ પુત્રને લઇને સ્કુલે ગઇ અને તેનાં એ શિક્ષકને કહ્યું, ‘મારા બાળકને ઇડિયટ કહેવાની તમે હિંમત કેમ કરી? મારે નથી ભણાવવો તેને તમારી પાસે કે આ સ્કૂલમાં. તેને હવે હું ભણાવીશ અને જગતને બતાવી દઇશ કે મારો બાળક શું છે.’ એ સમજદાર મા એ પોતાના બાળકને શિક્ષણ આપ્યું અને જગતને મહાન વૈજ્ઞાનિક થોમસ આલ્વા એડિસનની ભેટ મળી. એડિસન ન હોત તો દુનિયામાં અંધારૂ હોત.

        શરાબી પતિનું મૃત્યુ થયું હોય, વારસામાં દેવું મૂકતો ગયો હોય, ભૂખ્યા બાળકો ખાવા માટે રોતાં હોય, અને તેમને ખવરાવવા માટે માતા પાસે કાંઇ ન હોય – ન ખાવાનું હોય કે ન ખાવાનું ખરીદવાનાં પૈસા. આવી અસહાય અવસ્થામાં માતા શું કરે?

        આ માતા રસ્તે ચાલતા રાહદારેઓ તરફ બાળકનું ધ્યાન ખેંચતી, તેમની હાલવા ચાલવાની રીતની એવી રમૂજી નકલ કરી બતાવતી કે આંખમાં આંસુ સાથે બાળકોનાં ચહેરા પર હાસ્ય ફરક્તું. બાળકો હસી પડતાં. હસી હસીને થાકી જતાં એટલે સૂઇ જતાં. એક ઊંડો નિસાસો નાખી મા પણ સૂઇ જતી. એ પણ કલાકાર હતી. પરંતુ કાર્યક્રમો મળતા નહીં. કારમી ગરીબી હતી. એમાં એક પબમાં કાર્યક્રમ મળ્યો. પબમાં એટલે મયખાનામાં શરાબીઓ દારૂડીયાઓ વચ્ચે કાર્યક્રમ આપવો મુશ્કેલ તો હતો જ પણ એ મા ની મજબુરી હતી.

        એ માતા અને બાળક પબમાં પહોચ્યાં, જે કાંઇ થોડીઘણી કમાણી થતી તેમાં માતા બાળકોને ખવરાવી પોતે તો ભૂખી જ રહેતી. માતાએ વાયોલિન વગાડીને ગાવાની શરૂઆત કરી પણ ભૂખ અને અશક્તિને કારણે આંખે અંધારા આવવા માંડ્યા, શરીર કંપવા લાગ્યું, ગાતા ગાતા ઉધરસ ચડી અને ગીત અધૂરૂં રહ્યું, અને માતા સ્ટેજ પર બેભાન થઇને ઢળી પડી. એ જ વખતે એનાં બાળકે સ્ટેજ પર પ્રવેશ કર્યો અને તેની સમજણ પ્રમાણે નાચવાનું શરૂ કર્યું. લોકોને આનંદ આવે એવો અભિનય કર્યો, વાયોલિન ઉપાડ્યું અને માતાની નકલ શરૂ કરી, ગીતની શરૂઆત કરી અને જ્યાં એની માતા અટકી ગયેલી ત્યાં ઉધરસ ખાઇને એ પણ અટકી ગયો અને સ્ટેજ પર ઢળી પડ્યો. લોકોએ તાળીઓનો વરસાદ વરસાવ્યો અને સિક્કાઓથી સ્ટેજ ભરી દીધું. સિક્કાઓ ભેગા કરી એને માતાને સુપ્રત કરી કાર્યક્રમ આગળ ચલાવ્યો. થોડીવાર પહેલા માતાની ક્રુર મજાક કરતાં પ્રેક્ષકોએ માતાને - આવા કલાકાર પુત્રની માતા હોવા બદલ અભિનંદન આપવા લાગ્યા. એ બાળકનો એની જિંદગીનો સ્ટેજ પરનો આ પ્રથમ કાર્યક્રમ હતો અને માતાનો સ્ટેજ પરનો છેલ્લો કાર્યક્રમ હતો. એ બાળકનું નામ ચાર્લી ચૅપ્લિન અને એની માતાનું નામ લિલી હાર્લી.

        જીવનમાં આવેલ અઢળક દુઃખો, ભૂખમરો અને અસહાયતાને સહન કરવાથી લિલી હાર્લી આગળ જતાં પાગલ થઇ ગયા, અને એક પાગલખાનામાં દાખલ કરવા પડ્યા. થોડા વર્ષો બાદ સાજા થતાં પુત્ર ચાર્લી તેમને તેનાં ઘરે (જે એક મહાલય જેવડો હોય છે) લાવે છે અને મોટા વિશાળ બગીચામાં આરામ ખુરસી પર બેઠા બેઠા ટેબલ પર પડેલ બ્રેડ – બડરની ડિશો અને મૂલ્યવાન ટીસેટ માતા ટગર ટગર જોઇ રહે છે, ચા નો કપ નીરખતી અને બ્રેડ બટર જોતી સાવ સાજી હોય એમ ગંભીર બની માતા લિલી હાર્લી, પુત્ર ચાર્લી ચૅપ્લિનને કહેતી, ‘બેટા એ વખતે મને એક કપ ચા અને એક બ્રેડનો ટુકડો મળ્યો હોત ને તો હું પાગલ ન થઇ જાત.” આટલું સાંભળતાં પુત્ર ચાર્લીનાં હ્રદયમાં એક ટીસ એક ઊભી તિરાડ પડતી. ત્યારે ચાર્લી કહેતાં, ‘જગતની કોઇ સમૃધ્ધિ, કોઇ સુખ, કોઇ સત્તા આ તિરાડને ભરવા માટે પૂરતાં નથી.’

        આપણે કલાકોનાં કલાકો જીવનની, વ્યવસાયની, ઇશ્વરની, આધ્યાત્મની વાતો કર્યા કરીએ છીએ. કોઇ ક્ષણે એ મા વિશે અનાયાસે વાત કરીએ ત્યારે એ પવિત્ર ઘડી આવે છે – માનો લય વાતચીતમાં ભળે ત્યારે એ વાત અમૃતત્વને પામે છે. મા શબ્દ ઉચ્ચારાય અને એક ઉજાસ પથરાય છે. મા નો ખ્યાલ આવે કે ચિત્ત મંજાઇને ઝળહળાં થઇ ઉઠે છે. ચમત્કારનાં અનૂભવ માટે બહુ દૂર જવાની જરૂર નથી. ‘મા’ શબ્દ ઉચ્ચારીએ અને ચમત્કાર થાય છે.

        દુનિયાનાં એકેએક માણસનાં જીવનમાં આ ચમત્કાર બને છે. મહાન સર્જકો, મહાન કલાકારો, મહાન વૈજ્ઞાનિકો, મહાન રાજપુરૂષો કે મહાન ચિંતકો આ ચમત્કારને પોતાની રીતે પામે છે. આ સૌ માની વાત કરે ત્યારે પોતાના બધા જ આંચળા ઉતારી દે છે. મા સત્યનો સૂર્ય છે. તેની સામે ઉપરછલ્લું ઝાકળ ટકી રહેતું નથી. ‘મા’ શબ્દ જ આવરણનાં બધાં પડ ઉખેળી નાખે છે. માનો વિચાર આપણને ‘એક્સ રે’ની માફક આરપાર જોઇ શકે છે. સમગ્રને બેનકાબ કરી દે છે.

        મા શબ્દ કોઇ સર્જકનાં હ્રદયમાં ઊગે ત્યારે રચાતો કંપ અક્ષર દેહે બહાર પડે છે. ત્યારે આ ચમત્કાર સ્થિરતા પામે છે. આ ચમત્કાર ક્યારેક શબ્દમાં સ્થિર થાય છે, તો ક્યારેક રેખાઓમાં, કોઇ સંગીતકાર સુરાવલીમાં માની સ્મૃતિને મઢે તો એનાં અવાજમાં કે લયમાં પણ ચમત્કાર જોઇ શકાય છે. કોઇ નૃત્યકારને નૃત્યની ક્ષણે માનું સ્મરણ થાય તો તેની ગતિમાં પણ આ ચમત્કાર જોઇ શકાય છે.

        મા એટલે જન્મદારા મા તો ખરી જ. પણ જેની આંખોમાં અમૃત દેખાય એ તમામ મા છે. મા પ્રત્યેક નારીમાં કોઇ અમૃત ક્ષણે જાગી ઉઠે છે. મા કદી મરતી નથી. માનો દેહ ન હોય ત્યારે એનું વ્હાલ હવાનાં કણકણમાં વિખેરાઇઅને આલિંગન આપે છે.

        આજે માતૃદિન છે. અમેરિકામાં મે મહિનાનાં બીજા રવિવારે આ વખતે ૧૨મી મીએ – ‘મધર્સ ડે’ ઊજવાય છે. મા તો એનાં સંતાનને હંમેશા યાદ કરે જ છે, કરતી જ હોય છે. એટલે તેને કદી, ‘સન્સ ડે’ કે ‘ડોટર્સ ડે’ ઊજવવાની જરૂર પડતી નથી. સંતાનો મા ને યાદ ન કરે એવું બને, એ વાતને ધ્યાનમાં લઇને સંતાનોનાં મનમાં માની સ્મૃતિને સભર કરતો એકાદ દિવસ કેલેન્ડરમાં હોવો જોઇએ એવો કોઇકને આજથી ૧૦૬ વર્ષ પહેલાં ફિલાડેલ્ફિયામાં વિચાર આવ્યો હતો, અને આ દિવસ ઉજવવાની શરૂઆત થઇ. આપણે તો જાતજાતનાં તહેવારો ઊજવીએ છીએ. નવરાત્રીને જગજનનીનો તહેવાર ગણી ઊજવીએ છીએ. પણ સીદીસાદી મા-સામાન્ય મનુષ્યની મા-હંમેશા અસામાન્ય હોય છે. આવી મા નો એકાદ તહેવાર ઉમેરીએ તો? ઊજવીએ તો…?

        આ લખનાર તરફથી દુનિયાની તમામ માતા નાં ચરણોમાં વંદન. Happy Mother’s Day. 

મારાં મમ્મી... (મંજુલાબેન ઉપાધ્યાય)

શબ્દોની રમત, શબ્દોની ઝમક, શબ્દોની આભા, શબ્દોની છાયા…

       શબ્દો માણસ જેવા છે. સૌની અલગ અલગ તાસીર હોય, જુદી જુદી છટા હોય અને પોતપોતાનું આગવું વાતાવરણ પણ હોય. એક શબ્દ એક ભાષામાંથી બીજી ભાષામાં ગતિ કરે ત્યારે ક્યારેક ઘણું બધું બદલાઇ જતું હોય છે તે આપણે જાણીએ છીએ. અહીં આ લેખમાં આપણી ભાષાનાં કેટલાંક શબ્દોની મોહક ચેષ્ટાઓ જોઇએ.

        ‘મમ્મી… સુધારેલા કાંદા (ડુંગળી) કાપીને કેમ ખુલ્લા મૂકી દીધા? કોઇ ચાંપલી તરૂણી ફ્રિજનું બારણું ખોલીને નાક ચડાવશે, ‘આખા ફ્રિજમાંથી કેટલી બધી ગંધ આવે છે, જો તો!’ કેટલાક શબ્દોની પોતાની એક ઇમેજ હોય છે. દાખલા તરીકે, આ ‘ગંધ’. આમ જોવા જાઓ તો ‘ગંધ’ શબ્દ પોતે તટસ્થ છે, તે સારા કે ખરાબ કોઇનાં પક્ષમાં નથી. સારી ગંધ માટે ‘સુગંધ’ અને ખરાબ ગંધ માટે ‘દુર્ગંધ’ જેવા અલાયદા શબ્દો છે જ, પણ આપણે બાપડા ‘ગંધ’ શબ્દની ઇમેજ બગાડી નાખી છે. ‘ગંધ’ એટલે ‘ખરાબ ગંધ’ એવું લગભગ રૂઢ થઇ ગયું છે! અમુક શબ્દ પૂર્વગ યા પ્રોફિક્સનાં (Prefix) પ્રયોગ વગર જ ચોક્કસ અર્થ પ્રગટ કરી નાખે છે. ખરાબ સ્મેલની વાત કરતાં હોઇએ ત્યારે ‘ગંધ’ શબ્દની આગળ ‘દુઃ’ પૂર્વગ મુકવાનું કષ્ટ ન લો તો બિલકુલ ચાલે. ‘ગંધ’ અને ‘દુર્ગંધ’ આ બન્ને શબ્દો સમાનાર્થી બની ગયા છે. ‘વાસ’ શબ્દનું પણ એવું જ. સારી વાસ માટે ‘સુવાસ’ છે, પણ ખરાબ વાસ માટે ‘દુર્વાસ’ જેવો કોઇ શબ્દ નથી. વાસ એટલે જ ખરાવ વાસ. ‘જો ને કેવી વાસ આવે છે.’ આ વાક્ય ઘણીવાર આપણે પણ પ્રયોગ કરતાં હોઇએ છીએ. બીજાની તો ક્યાં વાત જ કરવી!

        આવો જ બીજો શબ્દ છે, ‘લાગણી’. ‘લાગણી’ એટલે સારી લાગણી એવું આપણે ઘણીવાર વગરકહ્યે સ્વીકારી લઇએ છીએ. દાખલા તરીકે, ‘મને બાપુજી માટે ખુબ જ લાગણી છે,’ ‘આ તો લાગણીનો સવાલ છે.’ આ બંન્ને વાક્યોમાં ‘સારી’ શબ્દ જ અદ્રશ્ય છે, કારણકે એની જરૂર જ નથી. બાપુજી માટે સારી લાગણી જ હોય. એ જ રીતે, સવાલ પણ સારી લાગણીનો જ હોય. સામે પક્ષે, જો વાત નકારાત્મક કે અભાવાત્મક ફિલિંગની હશે તો આપણે એને વ્યક્ત કરવા આખેઆખો શબ્દ વાપરીશું. જેમ કે, ‘રમેશમાં ધિક્કારની લાગણી જાગી,’ ‘અપમાનની લાગણી મહેશનાં રોમેરોમમાં પ્રસરી ગઇ…’

        હવે, ‘સંસ્કાર’ શબ્દ પર ધ્યાન આપો. ‘સંસ્કાર’ એટલે ઘણું કરીને સારા સંસ્કાર. દાખલા તરીકે… ‘નિરાલીનાં સંસ્કાર એટલે કહેવું પડે…,’ ‘છોકરો જો સંસ્કારી હોય તો કરો કંકુનાં...,’ ‘એનું વર્તન તો જુઓ! મા-બાપે એને સંસ્કાર નહીં આપ્યા હોય?’ અહીં ‘સુસંસ્કારી’ કે ‘સારા સંસ્કારવાળો’ એવું અલગથી કહેવામાં કે specify કરવામાં નથી આવ્યું કે કદાચ જરૂર નથી. ‘સુસંસ્કાર’ કે ‘કુસંસ્કાર’ જેવા શબ્દો આપણે ત્યાં ખાસ વપરાતા પણ નથી. સંસ્કાર એટલે સારા સંસ્કાર, બસ.

        ઉપરનાં જ ઉદાહરણમાંથી વાત આગળ વધારીએ. છોકરો સારો અને સંસ્કારી (સુસંસ્કારી) હતો એટલે નિરાલીનાં માતા-પિતાએ એની સાથે દીકરીનું સગપણ કર્યું. લજ્જાશીલ નિરાલી પોતાની એક સહેલીનાં ઘરે જાય છે અને વાતવાતમાં ધીરેથી શરમાતાં શરમાતાં કહી દે છે, ‘મારે તને એક ન્યુઝ આપવાનાં છે… મારું પાક્કું થઇ ગયું!’ આ સાંભળતા જ સહેલી ખુશખુશાલ થઇ જાય છે, અને બોલી ઊઠે છે, ‘ઓહ ગ્રેટ… કોન્ગ્રેચ્યુલેશન્સ!’ અહીં નિરાલી શું પાક્કું થઇ ગયું એ બોલતી નથી. લગ્ન વયે પહોંચેલી છોકરી ‘મારું પાક્કું થઇ ગયું’ એવું કહે ત્યારે વાત સગપણની જ હોય! નિરાલી ‘સગપણ’ જેવો ચાવીરૂપ શબ્દ જ વાક્યમાંથી ઉડાવી દે છે, છતાં ભાવ-પ્રતિભાવની આપ-લે તો થઇ જ!

        આપણાં સંબંધશાસ્ત્રમાં એક શબ્દ ‘પાટલાસાસુ’ ધ્યાન ખેંચે એવો છે. પાટલાસાસુ એટલે પત્નીની મોટી બહેન. પત્નીની નાની બહેન ‘સાળી’ છે પણ મોટી બહેન સાસુની હરોળમાં બેસી જાય છે. આનો શો અર્થ થયો? પત્નીની નાની બહેનો સાથે મજાકમસ્તીભર્યો વ્યવહાર હોઇ શકે છે, પણ મોટી બહેનની મર્યાદા જાળવવાની છે, અંતર રાખવાનું છે. બીજી બાજુ પત્નીનાં ભાઇઓ માટે આવું કોઇ વિભાજન લાગું પડતું નથી. પત્નીથી નાના કે મોટા બધા ભાઇઓ ‘સાળા’ જ છે. ‘પાટલા સસરા’ જેવો કોઇ શબ્દ ચલણમાં નથી. આમ, ફક્ત પત્નીની મોટી બહેન જ કંઇક વિશેષ, ધ્યાનાકર્ષક હોદ્દો ધરાવે છે.

        પ્રેમ અને ભાષાને કશુંય લાગેવળગે? પ્રેમની લાગણીને પ્રિયજનની ભાષા સાથે ભલે કંઇ લાગતુંવળગતું નથી એવું આપણે ફિલ્મ ‘એક દૂજે કે લિયે’ સહિતની કંઇકેટલીયે ફિલ્મોમાં જોયું છે, પણ ‘પ્રેમ’ શબ્દ પર ભાષાની ચોક્કસપણે અસર થાય છે. ભાષા બદલાય એટલે લાગણીની અભિવ્યક્તિમાં ફેર પડી જાય. અંગ્રેજી ભાષાએ રીતે ખુબ ‘પ્રેમાળ’ છે. અંગ્રેજીમાં ‘લવ’ શબ્દ છૂટથી વપરાય છે. તમે લવર અને વતનથી લઇને જૂતાં, કાર, પાળેલા પ્રાણીઓ બધાને પ્રેમ કરી શકો છો. દાખલા તરીકે… ‘આઇ લવ માય બ્રાઉન ટી-શર્ટ (I love my brown T-shirt) … So comfortable!’ ‘આઇ લવ માય કાર સો મચ! (I love my car so much).’ આ જ વાત ગુજરાતીમાં કરીશું તો ‘લવ’ શબ્દનું ‘લાઇક’ થઇ જશે. પ્રેમ કરવો નહીં, પણ ગમવું. હું મારા બ્રાઉન રંગનાં ટી-શર્ટને પ્રેમ નથી કરતો, પણ મને મારૂં બ્રાઉન રંગનું ટી-શર્ટ ખૂબ ગમે છે. હું મારી કારને પ્રેમ નથી કરતો, પણ મને મારી કાર ખૂબ પસંદ છે, ગમે છે. આ તો નિર્જીવ વસ્તુઓ થઇ. સજીવ માણસોને પણ આપણે પ્રેમ ઓછો કરી છીએ, ગમાડીએ છીએ વધુ. નાનો ટાબરીયો ઇંગ્લીશમાં કહેશે, ‘આઇ લવ માય મમ્મી!’ સંવાદ ગુજરાતીમાં ચાલતો હશે તો આપણે બાળકને એમ નહીં પૂછીએ કે બેટા, તું કોને વધારે પ્રેમ કરે છે – મમ્મીને કે પપ્પાને? આપણે એમ પુછશું કેઃ બેટા, તને કોણ વધારે ગમે છે – મમ્મી કે પપ્પા? ઇવન હિન્દી ભાષામાં પણ ‘પ્યાર’ શબ્દ આપણા કરતાં વધારે છૂટથી અને સહજતાથી વપરાય છે. જેમકે ‘મૈં મમ્મી કો બહોત પ્યાર કરતાં હૂં’ – આ હિન્દીમાં બહુ જ સહજ અભિવ્યક્તિ થઇ. કોણ જાણે કેમ આપણે ગુજરાતી જીભે પ્રેમ શબ્દ પ્રમાણમાં બહુ ઓછો ચડે છે. કહે છે ને કે ભાષા અને શબ્દો માણસની કે પ્રજાની તાસીરનું તેમનાં વિચારોનું તેમનાં સ્વભાવનું પ્રતિબિંબ છે. તો શું આપણે ગુજરાતીઓ પ્રમાણમાં ઓછી પ્રેમાળ પ્રજા છીએ? ગુંચવાઇ રહ્યા હો તો આ સવાલનો જવાબ આપોઃ બોલો તમેને આઇસક્રિમ ગમે છે કે તમે આઇસક્રિમને પ્રેમ કરો છે?

(સંપાદિત)

Negative Programming...

થોડા સમય પહેલાં એક ઇમેઇલમાં પાંચ દેડકાની વાર્તા મળેલી. વાર્તા કંઇક આવી હતી.

એકવાર પાંચ દેડકાઓએ નક્કી કર્યું કે આપણે પાંચેય વચ્ચે હરીફાઇ કરીએ. સામે જે ઊંચો પર્વત દેખાય છે, તેનાં પર દોડીને જે સૌથી પહેલો ચડી જાય તે વિજેતા, તે દેડકો જીતે. બીજા દેવસે સવારે હરીફાઇ શરૂ કરવાનું નક્કી થયું. આ વાત જંગલમાં ફેલાઇ ગઇ કે દેડકાઓ અંદરો અંદર આવતીકાલે એક હરીફાઇનું આયોજન કરે છે. બધા પ્રાણીઓમાં જબરૂ કુતુહલ થયું અને સૌએ નક્કી કર્યું કે આ હરીફાઇ જોવા જવી. બીજા બધા પ્રાણીઓ પણ બીજા દિવસે સવાર સવારમાં આ અનોખી હરીફાઇ જોવા માટે આવવા માંડ્યા.

સસલાએ સીટી મારી અને હરીફાઇ શરૂ થઇ. પાંચેય દેડકાં કુદકા મારતાં આગળ વધવા લાગ્યા. શિયાળ, હાથી, સિંહ અને બીજા બધાં પ્રાણીઓને આ તમાશો જોઇને ખુબ હસવું આવતું હતું. એક નાનકડો એવો જીવ દેડકો આજે હરીફાઇમાં ઉતર્યો અને એ પણ દેડકાઓ સાથે જ. ખુબ હાસ્યાસ્પદ આખી ઘટના હતી. અન્ય પ્રાણીઓનું ટોળું બધા દેડકાઓની પાછળ અને આસપાસ સાથે દોડી રહ્યું હતું અને દેડકાઓને સમજાવતું હતું કે ‘તમે દેડકાઓ છો, તમે આટલાં ઊંચા પર્વત પર ચડી નહીં શકો. નાહકનાં જીવ ગુમાવશો અથવા હેરાન થશો, માટે આ હરીફાઇ માંડી વાળો.” છતાં દેડકાંઓ આ સાંભળ્યું ન સાંભળ્યું કરતાં દોડતાં જ રહ્યા. ત્યાં ફરી પાછું કોઇક પ્રાણી બોલ્યું, “અલ્યા, દોડવાનું રહેવા દો…. અટકી જાઓ, હજુ સમય છે. દોડે રાખશો તો મરી જાશો. સમજો.” આ સાંભળીને એક દેડકો જે થાકવા માંડ્યો હતો તે અટકી ગયો.

આ જોઇને હરણ બોલ્યું, “હાં, તમારા સૌમાં આ દેડકો સમજદાર નીકળ્યો. દોડતો અટકી ગયો, એટલે હવે બચી જશે. તમે દેડકાની જાત. આટલો ઊંચો પર્વત ચડવાનું તમારૂં કામ નહીં. જુઓ આ તો સમજી ગયો, તમે પણ સમજો તો સારૂં.” આટલું સાંભળતા બાકીનાં બીજા બે દેડકાં પણ દોડતાં અટકી ગયાં.

        આટલું થયું ત્યાં તો બીજા પ્રાણીઓ બાકી રહેલાં બંને દેડકાઓને સમજાવવાનો પ્રયત્ન ચાલુ રાખ્યો, કે “જુઓ તમારા ભાઇઓ તો સમજીને અટકી ગયા. હવે તમે બંને પણ આ હરીફાઇને અટકાવી દો. તો જીવતા રહેશો. બાકી આજે તમારૂં મોત નક્કી છે. સમજો તો સારૂં. તમારા સારા માટે સમજાવીએ છીએ.” આટલું હજું બોલી રહ્યા. ત્યાં મહામહેનતે ચડી રહેલાં બંને દેડકામાંનો એક દેડકો ત્યાં જ મૃત્યુ પામ્યો. આ જોતાં તમામ પ્રાણીઓ એકી અવાજે બાકી રહેલાં છેલ્લા દેડકાંને સમજાવવા લાગ્યા કે “ભાઇ, હવે બસ કર. આ જો તારો એક ભાઇ તો મૃત્યુ પામ્યો. તું શા માટે ને જીવ ગુમાવવા માંગે છે. હવે થોભી જા, અને બસ કર. તમારી સાત પેઢીમાં કોઇ આટલું ઊંચે નથી પહોંચી શક્યું…” પણ એ દેડકો તો બસ દોડતો જ રહ્યો. આ જોઇને બધા પ્રાણીઓએ છેવટે એ દેડકાની મજાક કરવાનું શરૂ કર્યું, કે “ભલે ને ચડતો, જો જો ને હમણાં મરી જશે!, હમણાં નીચે પડશે.”

        પણ દેડકો ચડતો રહ્યો અને આખરે પર્વતની ટોચ ઉપર પહોંચી ગયો. આ જોઇને જંગલનાં તમામ પ્રાણીઓ ચુપ થઇ ગયા. જંગલમાં એ દેડકાનો જયજયકાર થયો. તમામ પ્રાણીઓ દંગ થઇ ગયા. સૌનાં મનમાં એક જ સવાલ, કે “આ ઉપર સુધી પહોંચી કઇ રીતે શક્યો?” આ સવાલનો જવાબ મેળવવા જંગલનાં સૌ પ્રાણીઓએ નક્કી કર્યું કે એ વિજેતા થયેલ દેડકાનું મેડીકલ ચેકઅપ કરાવવું.

જ્યારે એ દેડકાનું ચેકઅપ કરાવવામાં આવ્યું, તો નિદાન થયું કે એ દેડકો તો બહેરો છે!

આ આખી વાર્તા પરથી આપણને આપણાં કાને અથડાતા શબ્દોની શક્તિનો ખ્યાલ આવે છે. દેડકાને ખબર જ નહોતી કે મને કોઇ રોકી રહ્યું છે. એને નિરાશ કરે કે નાસીપાસ કરે એવા શબ્દો સંભળાયા જ નહોતા. માટે એની પાસે એ વાતો પર વિચાર કરવાનો સવાલ જ નહોતો. એટલે જ એને હારી જવાનો કે નાસીપાસ થવાનો ડર નહોતો. એતો બસ એનાં લક્ષ્ય તરફ નજર કરીને આગેકુચ કરે જતો હતો અને છેવટે ધારેલી મંજીલ મેળવીને જ જંપ્યો. દેડકાનું નેગેટિવ પ્રોગ્રામીંગ કરવાનાં ત્યાં હાજર રહેલ તમામ પ્રાણીઓ દ્વારા થયેલ તમામ પ્રયાસો નિષ્ફળ ગયા. કારણકે દેડકા સુધી એ કંઇ પહોંચી જ શક્યું નહીં. માટે તેનાંમાં નિરાશાનાં કે નાસીપાસ થવાનાં ભાવો ઊભા જ ન થયા.

તો વાચકરાજા, તમને પણ તમારી આસપાસનાં લોકોનાં અવાજો સંભળાશે, કે “હમણાં મંદી છે, સાહસ ન કર. તારાથી ધંધો, બિઝનેસ ન થઇ શકે. આપણે રહ્યા મીડલ ક્લાસ માણસો. આપણી સાત કે સીત્તેર પેઢીમાં કોઇએ ધંધો નથી કર્યો કે આવડું મોટું સાહસ નથી કર્યું. છોડ એ આપણું કે તારૂં કામ નહીં.” વગેરે વગેરે પ્રકારે અને પ્રયાસે આપણાં જ કહેવાનાં, સગા, વહાલા, મિત્રો, સંબંધીઓ આપણું સતત નેગેટીવ પ્રોગ્રામિંગ કરતાં જ રહે છે.

એક ઉદાહરણ આપું. આપણા સમાજમાં એક પ્રથા પ્રચલિત છે. કોઇ બિમાર હોય તો તેનાં ખબરઅંતર પુછવા જવું. હવે ઘણીવાર આવા ખબરીઓ જ પેલા જે બિમાર પડેલા હોય એની ખબર લઇ નાખતા હોય છે, એને વધુ બિમાર કરવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવતા હોય છે. કેવી રીતે ખબર કાઢે? જુઓ. “ઓહો હો! જીજ્ઞેશભાઇ, બાપલા ભારે કરી હો. આટલી નાની ઉંમરમાં તે કાંઇ હાર્ટ એટેકનો ‘હુમલો’ કંઇ હોય. ભારે કરી દોસ્ત. હવે તો બહુ ધ્યાન રાખજો.  કેમ કે પહેલાં જે હુમલા થતાં એમાં તો હેટ્રીક થતી પછી વિકેટ પડતી, પણ હવે તો પહેલાં જ બોલે ઘણીવાર વિકેટ ઉડી જાય. તો ભાઇ, જરા ખાવા પીવામાં ધ્યાન રાખજે. મારા એક મિત્રને પણ તારી જેમ જ પહેલો જ એટેક આવ્યો ને થોડા દિવસોમાં તો દિવાલ પર ફોટામાં ગોઠવાઇ ગયો, હાર સાથે.” હવે આવા લોકો ખબર કાઢવા આવે અને આવું ડેન્જરસ્લી નેગેટિવ પ્રોગ્રામિંગ કરે અને પાછું એ જો જીજ્ઞેશભાઇ સાંભળે પછી શું થાય એ સમજી શકાય એવું છે.

        તો શું કરશો આવા વખતે? કારણ  કે આપણે તો પેલાં દેડકાની જેમ બહેરા નથી! આપણને તો સંભળાય છે, બરાબર સંભળાય છે. ખરૂં ને? માટે જ આ પ્રોગ્રામિંગ આપણાં પર ધારી અસર કરે છે, દોસ્તો! તો શું આનો કોઇ ઉપાય છે?

        હાં મિત્રો! આનો ઉપાય છે અને બહુ સરળ છે. ઉપાય છે, કે હું શું સાંભળી રહ્યો છું તેનાં પર હંમેશા ધ્યાન રાખવું. જેવું કોઇ આ પ્રકારનું નેગેટીવ પ્રોગ્રામિંગ કરવાનું શરૂ કરે, એટલે તરત જ બહેરાશ ધારણ કરી લેવાની. આથી, પરિણામ એ આવશે કે તમને એ શબ્દો સંભળાતા હોવા છતાં સંભળાતા નહીં હોય અને માટે એ તમને અસર પહોંચાડી નહીં શકે. બસ આટલા એક્ટિવ રહેશો, તો કોઇ તમને ક્યારેય નુકસાન નહીં પહોંચાડી શકે.

(મિત્રો, એક વાત અહીં તમારી સૌ સાથે વહેંચવા માંગુ છું. જે મારી પોતાની જાત પર વિતી છે. મારૂં પણ નેગેટિવ પ્રોગ્રામીંગ ખુબ વ્યવસ્થિત અને જોરદાર થયેલું હતું. આ લખનારને પણ લાંબા સમય સુધી “ઘર બનાવવું આપણું કામ નહીં, આપણે તો ભાડે જ રહેવાય અને ગાડી પણ ભાડે જ બાંધી લેવાય કે ગાડી સાફસુફ રાખવાની કે રસ્તામાં ટાયર પંચર થાય તો ગાડીનાં ડ્રાઇવરને બધી બળતરા. મકાન ઇચ્છા પડે એટલે બદલાવી નાખવાનું અને ગાડીમાં આપણે તો ભઇ, હેં ને ટેસથી શેઠની જેમ પાછલી સીટમાં બેસવાનું. કંઇ જંજટ જ ન જોવો હોં!) પણ આ મહેરબાનોને એ ખબર નથી હોતી કે પોતાનું ઘર હોય ને તો બોસ જમીન પર સુવામાં પણ મોજ આવે. એ વાતાવરણમાં શ્વાસ લઇએ તો છાતી શર્ટનાં બટન તોડીને બહાર આવી જાય એટલી ફુલે, અને ગાડી જો પોતાની હોય તો એને ચલાવવાની જે મજા આવે એ દોસ્ત, અનુભવવાની બાબત છે કહે કે કીધે પાર ન આવે.) આજે આ લખનાર પાસે બંને છે ઘરનું ઘર અને પોતાની ગાડી પણ. હાં દોસ્ત! ખુબ મહેનત કરવી પડી અને ખુબ લાંબો સમય લાગ્યો ત્યારે માંડ બહેરો થઇ શક્યો. માટે સોચો ઠાકુર!

(સંકલિત)