મેઘ
શબ્દનો અર્થ વરસાદ થાય છે. ગુજરાતી લોકસાહિત્ય પ્રમાણે ૧૨ પ્રકારનાં મેઘ એટલે કે વરસાદનું
વર્ણન કરવામાં આવેલ છે. એટલે જ પેલી કહેવતની જેમ કહે છે ને કે ‘બારે મેઘ ખાંગા’. આ
૧૨ પ્રકારનાં વરસાદ નીચે પ્રમાણે છે.
જેમકે,
ફરફર, છાંટા, ફોરા, કરા, પછેડીવા, નેવાધાર, મોલ-મેહ, અનરાધાર, મુશળધાર, ઢેફાભાંગ, પાણ-મેહ
અને હેલી…
વર્ષાઋતુ તો રોમેન્ટીક થવાની મોસમ છે. સીધો
સાદો માણસ પણ આ ઋતુમાં જેવો વરસાદનાં બે છાંટા પડે કે એનામાં રહેલો પ્રેમી જાગે છે
અને પોતાનાં પ્રિયતમને પ્રેમ કરવા લાગે છે. બંને જણા એકબીજાનાં હાથમાં હાથ પરોવી ને
ખુલ્લી અને સુમસામ સડક પર ધોધમાર વરસાદમાં ચાલ્યા છો ક્યારેય? દોસ્ત! જીવનનો એ એક અવિસ્મરણીય
અનુભવ રહેશે એ ગેરંટી… અને એમાં પણ કંઇક ગાવાનું મન થાય તો ગાઇ પણ લેવાનું. જરા પણ
શરમાવાનું નહી. જે સાથે છે એ પ્રેમિકા હોય કે પછી પત્નિ. બંને આપણને નખશીખ ઓળખે છે
માટે એનાથી શું શરમાવાનું. સાહેબ… આ સ્થિતિ તો માણો જે અનુભવો તો જ અહેસાસ થાય. ‘રીમઝીમ
ગીરે સાવન, સુલગ સુલગ જાયે મન, ભાગે આજ ઇસ મૌસમ મેં, લગી કૈસી યે અગન…’ યાદ આવ્યું
આ ગીત?
.jpg)
વરસાદ પડતાં ગરમાગરમ ભજીયાં અને ચાની જેમજ
ચોક્કસ હિન્દી ફિલ્મોનાં ગીતો યાદ આવી જ જાય. આ લખનારે અહીં આ લેખનાં અંતે પોતાનાં
મનગમતાં વર્ષાઋતુનાં ગીતોની યાદી મુકી છે. વરસાદની મોસમ વિશે કે વર્ષાઋતુ વિશે તો શું
કહું? દોસ્તો, આ એક ઋતુ એવી છે જેમાં વરસની ત્રણેય ઋતુનો અનિભવ થાય છે. ક્યારેક તડકો
પડે, ખુબ વરસાદ પડ્યા પછી જે તડકો નીકળે ત્યારે પ્રકૃતિની સુંદરતા ચારે કળાએ ખીલી ઉઠી
હોય એવું લાગે. આને તળપદી ભાષામાં ‘વરાપ’ નીકળી કહે છે. મતલબ કે વરસાદે થોડો ખમૈયા
કર્યો તો હવે કામે(ગુજરાતીમાં) વળગો. ધોધમાર વરસાબ પછી વાતાવરણમાં ચોમેર પ્રસરી જતી
ઠંડકનો અનુભવ પણ આ જ મોસમમાં થાય છે, જેને અમારી બાજુ આ વિસ્તારમાં ‘ટાઢોડું’ એવાં
શબ્દપ્રયોગથી નવાજવામાં આવે છે. એટ્લે કે વાતાવરણ ટાઢોડ્યું થઇ જાય છે. એટલે તરત જ
ઘરધણી રસોડામાં આંટો મારીને હળવે સાદે શ્રીમતિજીને કહે છે કે સાહેબ, આજે કંઇક ગરમાગરમ
અને ચટપટું બનાવો. ગરમાગરમ ભજીયાં, ગોટા, ગાંઠીયા એ પણ તીખાતમતમતાં મરચાં અને ડુંગળી
(સ્વામિનારાયણ ભાઇઓ માફ કરે) સાથે મસાલેદાર ચા (ગુજરાતમાં હજુ “પ્રોહીબીશન” ચાલે છે
એટલે બીજું કંઇ ન મળે) ની સંગત હોય તો તો ભાઇ પુછવું જ શું! અમને તો અહીં બેઠા બેઠા
જ સ્વર્ગનો અહેસાસ થાવા માંડે.
આ બધી કરામત સુજે આ મોસમ બેસતાં જ. હાં
આ સીઝનમાં ખાવા પીવા બાબતે થોડું ધ્યાન રાખો તો આ મૌસમ ખરેખર શરીર માટે પણ ખુબ ફાયદાકારક
છે.
વર્ષાઋતુને
ઋતુઓની રાણી કહેવામાં આવે છે, કારણ કે જળ એ જ જીવન છે. જો વરસાદ પડે તો જ પાણી આવે
ને તો જ સામાન્ય જનજીવન આગળ ચાલે. વરસાદ આવે એટલે દરેકનાં શરીરમાં જાણે કે આનંદ અને
ઉત્સાહનો સંચાર થાય છે, બહાર ફરવા હરવાનું મન થાય છે, પ્રકૃતિ સોળે કળાએ ખીલી ઉઠે છે
અને મન આનંદવિભોર બની ઉઠે છે. નદી-નાળામાં પાણી આવે છે વૃક્ષો પર નવું જીવન ઉગે છે
અને પુરો માનવ સમુદાય આ જોઇને આનંદીત થાય છે. સમગ્ર પ્રકૃતિ જાણે કે પોતાનો મિજાજ બદલે
છે. આમ, વર્ષાઋતુમાં એક નવું જ વાતાવરણ જોવા મળે છે. પરંતુ ક્યારેક આ વર્ષાઋતુ ઘણાં
લોકોમાં બેચેની, હતાશા, ગભરાટ, માથાનો દુઃખાવો વિગેરેનાં અનુભવને લીધે અસહ્ય લાગે છે.
ઘણાં લોકો આખું વર્ષ આનંદ અને ઉત્સાહથી કામ
કરતાં હોય, વિતાવતા હોય પણ જેવી વરસાદની સીઝન શરૂ થાય એટલે આવા લોકો સાવ તદ્દ્ન બદલાય
જાય. તેની વાણી, વર્તન, વર્તણુંક બધું અચાનક બદલાય જાય. ચોમાસાની શરૂઆત થાય એટલે હતાશા,
ઉદાસી, નિરૂત્સાહ, અને કામ પુરતું જ બોલવાનું થાય. આવા વ્યક્તિઓને અચાનક દરેક કામમાંથી
રસ ઉડી જાય બસ પથારીમાં પડ્યા રહે. ન કોઇ સાથે બોલે કે વાતો કરે કે ન કંઇ બહાર જાય.
બસ અચાનક સાવ અંતર્મુખી થઇ જાય. આવી બિમારીને સાયકિયાટ્રીમાં ‘સીઝનલ મૂડ ડિસઓર્ડર’
કહેવામાં આવે છે. કે જેમાં સીઝનમાં થતાં ફેરફારની અસર મૂડ પર પડતી હોય છે. ઘણાં કેસમાં
અમુઅ દર્દીઓ વધુ પડતા ઉત્સાહમાં આવે, ગુસ્સો કરે, ઝઘડા કરે, અનિદ્રા લાગુ પડી જાય…
આવા લક્ષણો પણ જોવા મળે છે.
અમુક લોકોને જ્યારે આકાશમાં વાદળા ઘેરાય, વિજળીનાં
કડાકા ભડાકા થાય એટલે તે ઘરની બહાર જવાનું બંધ કરી દે છે. (તેમને ડર હોય છે કે ક્યાંક
વિજળી એના પર પડશે તો?) સતત ડર, બીક, ગભરાટ, ફફડાટ, હમણાં કંઇક થઇ જશે તેવી સતત દહેશત,
હ્રદયનાં ધબકારા વધી જવા, પરસેવો છુટી જવો, જેવી તકલીફ થવા માંડે છે. આમ આવા લોકો લગભગ
આખું ચોમાસું તે સતત ગભરાટમાં જ પસાર કરે છે.
આમ, ચોમાસું-વાદળાં વિગેરેને આપણાં મૂડ-મન
સાથે સીધો સંબંધ છે. કારણકે વાદળછાયા વાતાવરણમાં સૂર્યપ્રકાશ અપૂરતો હોય છે એટલે આવા
વાતાવરણમાં મગજમાંનુ એક રાસાયણ ‘મિલોનોસાઇટ
સ્ટીમ્યુલેટિંગ હોર્મોન’ ઓછું બને છે. જેના લીધે આપણા મૂડમાં ફેરફારો જોવા મળે
છે.
બાકી, આ લખનારનું એવું નમ્ર નિવેદન તમામ વાચકરાજાઓને
કે દોસ્તો, પુરા સાલ આપણે ત્રણ ઋતુથી ઘેરાયેલા છીએ. શિયાળો, ઉનાળો અને હવે આવ્યું છે
ચોમાસું. દરેક ઋતુને પોતાનું કામ કરવા દેવું અને આપણે એટલું બધુ લક્ષ જ ન આપવું એ પ્રત્યે
કે જેથી આપણાં મૂડનો સત્યાનાશ થાય. દરેક ઋતુનો પોતાનો આગવો મિજાજ છે, લખણ છે, આદત છે,
નામ છે અને અમુક રીતે બદનામ પણ છે. માટે દરેક ઋતુમાં આપણે જલસા કરવાનાં. વરસાદ પડે,
ધુમધડાકા થાય તો એને એનું કામ કરવા દેવું અને આપણે આપણું. વરસે છે તો છો ને વરસતો.
ભલેને એ પણ જલસા કરે ને જો મન થાય તો આપણે પણ નીકળી પડવાનું યાર દોસ્તોને લઇને પલળવા,
ભિંજાવા અને તરબોળ થવા, મનથી, તનથી. અને એમાં પણ જો રસ્તે કોઇ ખુબસુરત સુંદર મજાની
માનૂની પલળતી હોય તો દોસ્તો… શું મનોસ્થિતિ થાય તે અહીં વર્ણવાની જરૂર ખરી?
દોસ્તો, અહીં મારી પસંદગીનાં વરસાદનાં ગીતો
મુક્યા છે, તમને ગમે તે સાંભળવાની છૂટ. ન ગમે તો મને કંઇ ખોટું નહીં લાગે.
ચોમાસાની જળ નિતરતી આગ એટલે, આહા!
છત્રીમાં ભેગા પલળ્યાનો સ્વાદ એટલે, આહા!
ભીના હોંઠોમાં થૈ ગૈ રેતભીની મૌસમ, સ્વાહા…!!!
આહા એટલે આહા..!
સાવ અચાનક, મુશળધારે, ધોધમાર અને નવલખધારે,
આ વાદળ વરસે છે કે તું,
ધરાની તરસે, વાદળ વરસે, તારી તરસે હું,
મને તું વાદળ કેહ તો શું?
આ સીવાય નેટ પરની ગુજરાતી સુગમ ગીતો, કવિતાઓ અને ગઝલોનો ખજાનો ધરાવતી સાઇટ 'ટહુકો.કોમ' પરની આ લિંક પર ક્લિક કરો અને વધુ વરસાદી ગીતોની મજા માણો.
તો રીડર બિરાદરો, ઉપરનાં ગીતોનો સોંગાસ્વાદ
માણો ગરમાગરમ ચાની ચુસ્કી સાથે, તમારા ‘ઇ’ ની સાથે બેસીને કે પલળતાં પલળતાં. વરસાદની
સીઝન આવી છે તો આપ સૌ આ ઋતુનો પણ પુરો ફાયદો ઉઠાવો અને તમારી પસંદગીનાં ગીતો વિશે નીચે
કોમેન્ટમાં લખશો તો મને ગમશે…
વાહ! તમે તો શબ્દો વડે ભીંજવી દીધા. મસ્ત લેખ અને સુંદર છણાવટ. સાથોસાથ વરસાદી ગીતોની મસ્ત મજાની યાદી.
ReplyDeleteThanks my dear reader.
ReplyDeleteસરસ લેખ અને સાથોસાથ વરસાદી ગીતોની યાદી. મેં તો આ લેખ વાંચતાની સાથે જ આ તમામ ગીતોની તમે આપેલ લિંક પર ક્લિક કરીને સાંભળ્યા. તમે મહેનત લીધી છે દોસ્ત, અને સાર્થક છે તમારી મહેનત. ખુબ સરસ અને અભિનંદન.
ReplyDeleteઆ લેખ વાંચીને મને મારું એક અધુરું રહી ગયેલું સપનું યાદ આવી ગયું...
ReplyDeleteસુમસામ સડક પર અમે બે જણાં એકબીજાનાં હાથમાં હાથ પકડીને ધોધમાર વરસાદમાં પલળવા નીકળવાની ઇચ્છા હજુયે મનમાં છે. જોઇએ હવે પુરી થાય છે કે નહીં?